data-nosnippet>
Kina aktivno razmatra izgradnju ogromnog infrastrukturnog projekta koji bi potpuno promijenio trgovinske tokove u Evropi. Riječ je o kanalu koji bi Egejsko more povezao s Dunavom, prateći tokove rijeka Vardar/Aksios i Morava. Time bi se transport kineske robe do srednje Evrope skratio za gotovo 1.000 kilometara, prenosi Nova.
Ova ideja nije nova – seže još u 1840-e – ali Peking sada ima kapacitet, tehnologiju i strateški motiv da je pokuša realizirati kroz inicijativu „Pojas i put“.
Ambiciozni kineski plan: Od Soluna do Dunava
Planirani sistem kanala spojio bi:
Egejsko more (luka Solun)
Vardar/Aksios u Sjevernoj Makedoniji i Grčkoj
Moravu u Srbiji
Dunav – glavni evropski riječni koridor
Ali da bi projekat uspio, neophodna je saradnja više zemalja: Srbije, tzv. Kosova, Sjeverne Makedonije i Grčke. Turska se otvoreno protivi ideji, jer bi završetak kanala doveo do drastičnog pada broja brodova koji koriste Bosfor i Dardanele.
Vrijednost i tehnički izazovi
Procjene govore o ulaganjima od oko 17 milijardi dolara, uz masivne inženjerske radove, iskopavanja i izgradnju potpuno novih dionica kanala.
Studije izvodljivosti koje je pripremila China Gezhouba Group pokazuju da je projekat tehnički ostvariv, ali preostaju ekonomski, politički i ekološki izazovi.
Zašto je kanal strateški važan Kini?
skraćuje rute iz Azije
smanjuje zavisnost od turskih moreuza
otvara direktan trgovinski ulaz u centralnu Evropu
jača kinesko prisustvo u regionu
povećava značaj Balkana kao logističkog čvorišta
Kina širom Evrope radi na alternativnim trgovačkim pravcima, uključujući tzv. “Srednji koridor”, koji zaobilazi područja pod političkim pritiscima.
Geopolitički izazovi: Turska, EU i lokalne vlade
Projekat nosi i važne političke posljedice:
Turska gubi strateški značaj, jer se brodovi ne bi morali kretati kroz Bosfor.
Grčka dobija ogroman logistički benefit, postajući ulazna tačka kineske robe u Evropu.
Evropska unija mogla bi biti oprezna zbog širenja kineskog uticaja.
Balkan bi dobio ogromnu infrastrukturu, ali i složene političke obaveze.
Ekološki i logistički problemi
Izgradnja bi zahtijevala:
izmjenu riječnih ekosistema
velike radove u Preševskoj dolini i drugim osjetljivim područjima
potencijalno preseljenje stanovništva
dugoročne studije utjecaja na okoliš
Ideja stara skoro dva vijeka
Još 1907. američka inženjerska komisija razmatrala je izvodljivost ovakvog projekta. Ali niz ratova – od Balkanskih do Hladnog rata – zaustavljao je plan svaki put kada je napredovao.
Danas Turska kontroliše ulaz iz Mediterana u Crno more, što daje dodatni motiv Kini da traži alternativu – a Solun se čini kao idealna lokacija za novi infrastrukturni pravac.
Ako kanal bude odobren i finansiran, Balkan bi mogao postati najvažniji trgovački koridor između Evrope i Azije u 21. stoljeću.