Slavko Aleksić, bivši komandant Novosarajevskog četničkog odreda, bio je jedan od simbola terora tokom opsade Sarajeva, ali za ratne zločine nikada nije pravosnažno osuđen.
U Trebinju je preminuo Slavko Aleksić, bivši komandant paravojne formacije poznate kao „Novosarajevski četnički odred“, ime koje je tokom rata u Bosni i Hercegovini postalo sinonim za nasilje, zastrašivanje i teror nad civilnim stanovništvom Sarajeva. Iako se njegova ratna uloga direktno veže za najkrvavije faze opsade glavnog grada BiH, Aleksić nikada nije odgovarao za ratne zločine.
Rođen 1956. godine u selu Bogdašići kod Bileće, Aleksić je veći dio života proveo u Sarajevu, gdje je studirao pravo i radio u Pošti. Krajem osamdesetih godina uključuje se u politički život, a početkom višestranačja postaje jedan od osnivača četničkog pokreta u Sarajevu i član Srpske radikalne stranke Vojislava Šešelja.
Grbavica kao baza terora
Po izbijanju rata u BiH, Aleksić preuzima komandu nad Novosarajevskim četničkim odredom, jedinicom koja je djelovala u sastavu Vojske Republike Srpske, sa sjedištem u sarajevskom naselju Grbavica. Titulu četničkog vojvode dodijelio mu je Vojislav Šešelj 13. maja 1993. godine, a kasnije i Momčilo Đujić.
Jedinice pod njegovom komandom držale su položaje na nekim od najosjetljivijih tačaka opsade Sarajeva, uključujući područje Jevrejskog groblja, koje je u presudama Haškog tribunala označeno kao jedno od ključnih snajperskih uporišta s kojih je grad svakodnevno zasipan vatrom.
Svjedoci pred međunarodnim sudovima opisivali su pripadnike tog odreda kao dio struktura koje su provodile sistematsko zastrašivanje civila, prisilni rad, pljačke, mučenja i ubistva, posebno nad preostalim nesrpskim stanovništvom na Grbavici. Zabilježeni su i navodi o prisiljavanju zarobljenika da kopaju rovove na linijama iznad grada, izloženi direktnoj vatri.
Poslije rata bez odgovornosti
Nakon potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma i odluke da Grbavica pripadne Federaciji BiH, Aleksić je u martu 1996. godine učestvovao u organizovanom povlačenju snaga Vojske RS i masovnom iseljavanju srpskog stanovništva. Taj proces bio je praćen atmosferom straha i pritisaka, a simboličan čin iznošenja križa s Grbavice prema Vracama i Miljevićima ostao je zapamćen kao završni gest kontrole nad naseljem.
Za ratne zločine tokom opsade Sarajeva Aleksić nikada nije procesuiran. Sud Bosne i Hercegovine osudio ga je tek 2022. godine, i to zbog poticanja na nacionalnu, rasnu i vjersku mržnju tokom okupljanja Ravnogorskog pokreta u Višegradu 2019. godine. Kazna zatvora od pet mjeseci kasnije je zamijenjena novčanom kaznom od oko 7.670 eura.
“Sarajevo Safari” i nerazjašnjena uloga
U posljednjim godinama Aleksićevo ime ponovo se pojavilo u javnosti u kontekstu afere „Sarajevo Safari“, koja se odnosi na navode da su tokom opsade Sarajeva strani državljani, uz novčane naknade, s položaja Vojske RS pucali na civile. Prema tvrdnjama pojedinih istraživača i pravnika, Aleksić je označen kao osoba koja je mogla raspolagati ključnim informacijama o tim događajima.
U tim pričama spominjalo se i ime današnjeg predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, za kojeg se navodilo da je tokom rata boravio na položajima oko Sarajeva kao dobrovoljac. Aleksić je u tom kontekstu važio za potencijalnog svjedoka, ali do bilo kakvog sudskog epiloga nikada nije došlo.
Smrću Slavka Aleksića zatvoreno je jedno mračno poglavlje, ali pitanja odgovornosti za zločine tokom opsade Sarajeva ostaju otvorena. Tri decenije kasnije, mnoge žrtve i dalje čekaju pravdu koja nikada nije stigla.