Dvije pravosnažne presude američkog Okružnog suda iz Južnog distrikta New York mogle bi imati dalekosežne posljedice po ekonomsku stabilnost Srbije, Crne Gore i entiteta Republika Srpska (RS). Radi se o slučajevima “Jane Doe protiv Karadžića” i “Kadić protiv Karadžića”, u kojima je žrtvama genocida dosuđena rekordna odšteta koja, sa kamatama i troškovima, prelazi 141 milijardu američkih dolara.
Advokat Ramo Atajić, koji zastupa žrtve, izjavio je da su presude postale pravosnažne i izvršne, te da odgovornost za isplatu snose institucije Srbije, RS-a i Crne Gore. On je upozorio da, ukoliko strane ne prihvate ponuđenu nagodbu, slijedi prinudna međunarodna naplata putem blokade imovine i finansijskih sredstava.
Presude se temelje na zločinima počinjenim tokom rata u Bosni i Hercegovini. Budući da je Radovan Karadžić odbio saradnju s američkim sudovima, donijeta je presuda u korist tužilaca, što je po američkom pravu omogućilo primjenu tzv. univerzalne jurisdikcije i protiv drugih povezanih subjekata – uključujući državne i entitetske institucije.
Atajić naglašava da je ovo pitanje više od pravne presude – ono zadire u suštinsko pitanje pravde i odgovornosti prema žrtvama, ali i potencijalnog ekonomskog kolapsa.
“Ovo više nije pitanje pravde, već preživljavanja čitavih država,” izjavio je on.
Do sada nije bilo zvaničnih reakcija iz Beograda, Banje Luke ili Podgorice. Advokati koji zastupaju žrtve suočavaju se sa sve većim pritiscima, dok dio opozicije, uključujući Nikolu Sandulovića, tvrdi da vlast pokušava zataškati slučaj, iako su pravne posljedice već pokrenute i teško zaustavljive.