Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić obratio se naciji nakon što je rafinerija NIS-a ušla u režim „tople cirkulacije“ i upozorio da bi, ukoliko američki OFAC (Kancelarija za kontrolu strane imovine pri Ministarstvu finansija SAD) ne odobri licencu, došlo do potpune obustave rada u naredna četiri dana.
Vučić je istakao da bi posljedice eventualnog prestanka rada rafinerije bile katastrofalne po ekonomiju i svakodnevni život građana.
“Narodna banka Srbije dobila je upozorenje, kao i sve poslovne banke, da mogu postati predmet sekundarnih sankcija. Time se u opasnost dovodi centralna, ali i kompletna finansijska infrastruktura države”, poručio je Vučić.
“Moguća potpuna blokada platnog sistema”
Predsjednik Srbije je objasnio da bi uvođenje sankcija značilo „potpunu obustavu platnog prometa i finansijskih usluga“ u zemlji:
“To znači prestanak funkcionisanja platnih kartica, izdavanja kredita, blokadu transakcija i zastoje u bankarskom sistemu. U pitanju su centralne institucije i ceo finansijski sistem Srbije.”
Vučić je dodao da je ličnim diplomatskim kanalima dobio garancije iz Washingtona da do ponedjeljka neće biti aktivirane operativne sankcije prema Narodnoj banci i poslovnim bankama.
“Do tada sve funkcioniše normalno. Međutim, ako Amerikanci odbiju licencu, predstoje nestašice i ozbiljne posljedice po zdravstveni sistem i snabdijevanje osnovnim životnim namirnicama,” istakao je on.
“U pitanju nije samo nafta, već ceo život u Srbiji”
Vučić je naglasio da je riječ o kriznoj situaciji bez presedana, koja bi mogla pogoditi sve sektore privrede i javnih službi.
“U pitanju nije samo nafta, već ceo život u Republici Srbiji. Ugrožena bi bila proizvodnja električne energije, snabdijevanje hranom, lijekovima i drugim resursima. Posljedice bi bile nesagledive – i za privredu i za domaćinstva,” upozorio je Vučić.
NIS i Posebna uloga OFAC-a
Rafinerija NIS (Naftna industrija Srbije) nalazi se pod većim pritiskom nakon uvođenja međunarodnih sankcija Rusiji, jer je većinski vlasnik ruska kompanija Gazprom Neft. Zbog toga OFAC mora izdati posebnu dozvolu (licencu) kojom se omogućava nastavak poslovanja rafinerije bez kršenja američkih sankcija.
Prema Vučićevim riječima, ukoliko licenca ne bude odobrena, to bi automatski značilo prekid snabdijevanja gorivom i lančanu reakciju u energetskom i privrednom sistemu Srbije.
“Osigurali smo rezerve do 15. januara”
Vučić je ipak pokušao smiriti javnost, poručivši da je država preduzela hitne mjere kako bi se izbjegao kolaps:
“Zdravstveni sistem i osnovno snabdijevanje funkcionisaće najmanje do 15. januara. Radimo na alternativnim kanalima i energetskim rezervama kako bi se izbjegle nestašice.”
Sudbina ekonomije u rukama Washingtona
Sudbina ključnih energetskih i finansijskih institucija Srbije sada zavisi od odluke američkog OFAC-a, koja bi trebala biti objavljena narednih dana. Analitičari upozoravaju da bi odbijanje licence značilo najozbiljniji ekonomski udar na Srbiju u posljednjih deset godina.